Başlangıçtan Günümüze Türk Kelamcıları

Arap ve Fars kökenli toplumlar gibi Türkler de İslâm'a girdikten sonra çeşitli ilim dallarında eserler vermiş, öğrenciler yetiştirmiştir. İslamî tefekkür müktesebatı olarak da adlandırabileceğimiz Kelam ilmi bunlardan biridir. Toplumların, kendi tarih ve gelenekleriyle yoğurup şekillendirdikleri düşünce tarzı ve bilgi birikimlerini dinî görüşlerine de yansıttıkları bilinen bir gerçektir. Bu çalışmamızda Türk kelamcılarının biyografilerini, eserlerini ve Kelam ilmindeki yerlerini ortaya koymayı amaçladık. Böyle bir çalışmanın metodik bazı problemlerinin olduğu, bu ilim erbabınca da bilinen bir husustur. Ayrıca böyle bir çalışmada her zaman eksiklerin bulunması kaçınılmazdır. Maksadımız etnik anlamda Türk olan kelâmcıların tespit ve tanıtımını yapmak değil, Türk-İslam kültürü içinde yetişen Kelâm bilginlerinin biyo-bibliyorafilerini ele alarak bu ilme yaptıkları katkıyı ortaya koymaktır. Çalışmamız, İlahiyat Fakültelerindeki seçmeli "Türk Kelâmcıları" dersi ve Kelâm alanında araştırma yapacak olan gençler dikkate alınarak hazırlanmıştır. Çalışma, giriş ve dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümü, kelâm tarihine kısa bir bakışı içermektedir. Birinci bölümde, Osmanlı öncesinde yetişen Türk kelâmcılarından bahsedilmiştir. İkinci bölümde, Osmanlı dönemi Kelam alimleri, hayatları, eserleri, Kelam ilmindeki yerleri ve haklarında yapılan çalışmalar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, doğrudan Kelamcı olarak nitelenmeyen, ancak Kelam alanında eser vermiş Osmanlı alimlerine değinilmiştir. Dördüncü bölümde ise, Türkiye'de Kelâm ilminin gelişip yerleşmesine katkısı olan ve önemli eserleri bulunan bazı günümüz Türk kelâmcılarından bahsedilmiştir.