Eğitim Kurumlarında Yönetimsel Sorunların Analizi İçin Kuram Rehberi

Proje kapsamında hazırlanan bu kitap, tüm kitaplar gibi yoğun bir çabanın ürünüdür. Bugüne kadar yaptığım akademik yayın faaliyetleri içerisinde belki de beni en çok zorlayan, diğer taraftan çok şeyler öğrendiğim ve oldukça keyif aldığım bir çalışma oldu. Fakülte kurullarında dile getirdiği talebin kabul edilmemesi üzerine, anlaşılmadığını söyleyip tepkisel biçimde toplantı salonunu terk eden meslektaşım, bu davranışını ben bu projeyi yapmadan ve kitabımı yazmaya başlamadan önce yapsaydı, değerlendirmelerim muhtemelen daha yüzeysel olurdu. Oysa aynı davranışı Sapma, Kaos, Mukayese, Sosyal Kolaylaştırma, Sibernetik, Zihinsel Modeller, Gündem Oluşturma, Güdü Kuramları ve Dört Çerçeve Modeli açısından düşündüğümde, yani davranışını hızlı biçimde bu saydığım kuramların ve modelin küpüne batırdığımda, mesleki sosyalleşmeden, sosyal kimlik, aidiyet ve geliştirilmiş uyum tipine kadar olayın çok boyutlu ve derinlemesine bir görüntüsü çıkıyordu.Kuramlar, çıkış itibarıyla da gerçek olay ve olgulara açıklık getirme iddiası ile geliştirilmemiş midir? O halde bu amaçla geliştirilmiş ve sürekli geliştirilebilme özelliği taşıyan, bilimsel bilginin temelini oluşturan bu değerli bilgiyi günlük hayatta niçin yaygın biçimde kullanmayalım. Bilimin günlük hayata sirayet etmesi için ne karmaşık formüllere ne de bilim insanı olmaya ihtiyaç yok. Tam aksine kuramlar, karmaşık olaylara açıklama getirmek için geliştirilmiştir. Sosyal bilimlerde üretilen kuramlar, sadece uzmanlar için değildir. Geliştirilen kuramların kullanıcılarını, iş temelli düşünmek gerek. Örneğin yönetim kuramları, yönetim işini yapan devlet başkanından valisine, eğitim bakanından okul müdürüne ve sınıfın yöneticisi olan öğretmene kadar herkesin kullanımına açıktır. Yedi yıllık öğretmenliğim ve yaklaşık 20 yıllık öğretim üyeliğim sürecindeki gözlemlerimi ve alanyazını dikkate aldığımda, eğitim örgütlerinde kuramlardan bırakın yararlanmayı, çoğunun adlarının dahi bilinmediğini gördüm. Benzer bir durum, aslında eğitim yönetimi alanındaki bilimsel yayınlar için de söz konusu. Yayınlar, kuramlarla yeterince ilişkilendirilmemekte ve kuramı test etmye veya kuram geliştirmeye yönelik çalışmalar yok denecek kadar az sayıdadır. Sözün kısası kuramlarla aramız çok iyi değil. Kuramları günlük hayatımıza dâhil etmeliyiz. Eşimizle, çocuğumuzla, arkadaşlarımızla, komşumuzla, dolmuşçuyla, fanatik bir taraftarla, öğrencilerimizle, meslektaşlarımızla yaşanılan sorunları analiz etmede, konuyu anlamada ve çözüm önerileri geliştirmede kuramların bilgisi yararlı olacaktır. En çok bilinen kuramlar arasında olan Maslow'un Gereksinimler Hiyerarşisi, her sorunun giderilmemiş bir ihtiyaçtan kaynaklandığı varsayımı üzerine kuruludur. Bu kuramın aşamalarını bilmek kadar, sorunu anlamada işlevsel hale getirmemiz gerekiyor. ‘Giderilmemiş ihtiyaç nedir? Hangi kategoriye tekabül ediyor? Benim sorumluluğum burada nedir?' gibi sorularla devam edildiğinde, kuram işlevsel hale gelmeye başlamıştır. Şimdi bir de bu kurama Kaos, Sapma, Zihinsel Modeller, X ve Y Kuramı, Olgunlaşma Kuramı, Alan, Manyetizma Kuramı gibi kuramları da eklediğimizde, sorunun kaynaklarına inilmesi kolaylaşacaktır. İşte bu kitap, tam da bunun için yazıldı. İş hayatındaki yöneticilerin, öğretmenlerin, akademisyenlerin ve lisansüstü öğrencilerinin, kitabın okur kitlesini oluşturması düşünülmüştür. Öte yandan yöneticinin, mutlaka okul yöneticisi olarak düşünülmemesi gerekir. Tapu dairesinde bir yönetici de çalışanları ile (örneğin geç kalma davranışı) yaşadığında, okul yöneticisinin başvurduğu kuramlardan yararlanabilir. Bu bakımdan kitap, tüm yönetim kademeleri açısından da yararlanılabilir niteliktedir. Bir gün tapu dairesi, kaymakamlıklar veya yerel yönetimlerle de yapılacak çalışmalarla, çok sayıda örnek olay toplanabilir.