El-Ezkâr (Dualar ve Zikirler) (Ciltli)

Nevevî'nin (ö. 676/1277) zikir ve duâya dâir hadisleri bir araya getiren eseri. Tam adı Hilyetu'l-Ebrâr ve Şiâru'l- Ahyâr olup 665 (1266-67) yılında kaleme alınmıştır. Nevevî bu eserinde, bir insanın hayatı boyunca karşılaşacağı çeşitli durumlar ve yapacağı ibadetlerle ilgili olarak topladığı dua ve zikirleri konularına göre on dokuz bölüm, 356 bab halinde sıralamış, ayrıca eserin sonuna genel dualarla ilgili otuz kadar hadis ilâve etmiştir. Günlük hayattaki çeşitli davranışlar, namaz, zekât, oruç, hac gibi ibadetler, cihad, sefer, evlenme gibi olaylarda yapılması uygun olan dua ve zikirleri verirken yer yer hadisleri açıklamış, hadis ilimleriyle ilgili bilgiler vermiş, fıkhî kaidelerden ve ahlâk kurallarından bahsetmiştir. el-Ezkâr'daki hadislerin seçiminde Buhârî ve Müslim'in el-Câmiu's- sahih'leriyle Ebû Dâvûd, Tirmizî ve Nesâî'nin es-Sünen'leri esas alınmış, bu arada diğer hadis kitaplarına da başvurulmuş, Nevevî'nin ifadesine göre cüzler ve müsnedlerdeki hadislere çok az yer verilmiştir. Umumiyetle sahih hadisler tercih edilmekle beraber sahih hadis bulunamayan konularda bazen zayıf hadisler de alınmış, fakat çok defa bunların zayıf olduğu belirtilmiştir. Seçilen hadislerin kolay anlaşılır olmasına dikkat edilmiş, eserin hacmini büyütmemek için rivayetlerin senedleri verilmemiştir. Genellikle hadislerin başında, bazen de sonunda kaynakları ve sağlamlık dereceleri kaydedilmiş, Buhâri ve Müslim'den nakledilen hadislerin sıhhat derecesine işaret etmeye gerek görülmemiştir. Tirmizî'nin es-Sünen'inden alınan hadislerin sağlamlık derecesinin tespitinde ise onun bu konudaki görüşleri esas alınmıştır. Okunmasında güçlük bulunan kelimelerin nasıl okunacağı belirtilmiş, garîb kelimeler açıklanmış ve bunlar hakkında çeşitli âlimlerin görüşleri zikredilmiştir. Bu arada konuyla ilgili âyetler, sahabe ve tabiîn sözleri nakledilmiş, diğer bazı kitaplardan bilgiler aktarılmıştır. Bazı konularda Şerhu'l-Mühezzeb, Şerhu Sahihi Müslim gibi kendi kitaplarına atıflar yapan Nevevî uzun babları kendi içerisinde fasıllara ayırmıştır.