Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi’nin Tarihi;Rüyadan Matbaaya

Evliyâ Çelebi, 51 yıllık seyahati sonunda 4 bin 152 sayfalık ve 3 milyon 25 bin 856 kelimelik dünyanın en büyük seyâhatnâmesini kaleme aldı. Elinizdeki çalışma, Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi'nin tarihini bütün yönleriyle ele almaya matuf bir kitap tarihi denemesidir. Başka bir ifadeyle Seyâhatnâme'nin Evliyâ'nın rüyasından matbaaya uzanan serencamını konu edinmektedir. Bu çerçevede öncelikle Seyâhatnâme'nin neden, nasıl ve ne kadar sürede yazıldığı ele alınmıştır. Ardından eserin kaç cilt olarak planlandığı, iç düzenin nasıl inşa edildiği, nasıl bir sayfa tasarımı uygulandığı, derkenar notlarının kimler tarafından yazıldığı, fihristleri kimin hazırladığı ve Evliyâ'nın metne müdahalelerinin nasıl takip edilebileceği sorularına cevaplar aranmıştır. Okuyucu bu çalışmada, Evliyâ Çelebi'nin vefatından sonra Seyâhatnâme'nin başına neler geldiği, esere kimlerin sahip olduğu, ne zaman ve kimin sayesinde İstanbul'a getirildiği, nasıl istinsah ettirildiği, Osmanlı başkentinde Seyâhatnâme'ye kimlerin sahip olduğu, eseri kimlerin okuduğu ve Seyâhatnâme'nin yazmaları üzerine kimlerin notlar aldığı suallerine cevaplar bulacaktır. Seyahatnâme'nin matbaadaki serüveni de bu araştırmanın odak noktalarındandır. Bu kapsamda Seyâhatnâme'nin Hammer tarafından nasıl keşfedildiği, Osmanlı döneminde hangi baskıların kimler tarafından neden ve nasıl hazırlandıkları meseleleri de okuyucuların cevaplarını bulacağı hususlar arasındadır.