Franza’nın Kitabı

Viyanalı tanınmış psikiyatr Leopold Jordan eşi Franza'yı ruhsal ve bedensel anlamda örselemiştir. Peki Franza hangi nedenlerle böylesine örselenmiştir ve onu gerçekte tahribata uğratan şey nedir? lngeborg Bachmann'ın ‘'Ölüm Türleri'' başlığı altında kurguladığı roman dizisinde Malina ve Fanny Goldmann İçin Ağıt ile birlikte -bu dizide tamamlayabildiği tek kitabı Malina'dır- yer alan Franza'nın Kitabı Almancada ilk kez 1979'da Franza Vakası adıyla yayımlanmıştır. Temelde 60'lı yılların ortalarında yaşanan gizli toplumsal yıkıcılığa ilişkin deneyimleri ele alan romandaki olaylar genç bir jeolog olan, Franza'nın erkek kardeşi Martin'in bakış açısıyla anlatılır. Genç jeolog, kız kardeşinin “bir hastalık boyunca yaptığı yolculuğun” çağın hastalığının içinden geçtiğini kavramayı öğrenmeye başlar. Bachmann Dil'e başvurma geleneğini sürdürdüğü Franza'nın Kitabı ile; toplumda yuvalanan, buna karşın hiçbir hukuk sisteminin cezalandırmadığı toplumsal erk ve ahlaki suç olgularını acımasızca aktaran ve “ölümcül sonuçları olan” bir öykü kaleme alırken, ödünsüz bir hesaplaşmaya girişiyor. Savaş sonrası Almanca kadın yazınının öncü ismi Ingeborg Bachmann'a göre: Toplum en büyük cinayet mahallidir. Mısır'da acı çekerken, esrar içerken, ölme sürecine ilişkin, beyaz (bilim) insan(ın)ın hatta genel olarak bir Avrupalı'nın rasyonel tabiatından dehşet verici bir kehanetle vazgeçişi esnasında yaşadığı deneyimler ve cehennemler: onun bu denli radikal konuştuğuna hiç tanıklık etmemiştik. (...) Ölmek “eksitus” olarak; hastalık sonucu ortaya çıkan koma ve ölüm olarak değil, aksine yanlış başlayan ve yanlış süregelen bir varoluşun sonucu olarak betimlenir. Joachim Kaiser