İlyas Hanna Seyahatnamesi; Bir Osmanlı Tebaasının Güney Amerika Yolculuğu, 1668-1683

Osmanlı tebaasından Iraklı Katolik bir din adamı, kutsal yerleri ve Vatikanı ziyaret etmek üzere 1668 yılında Halepten Avrupaya doğru yola çıkar. Amacı, Roma Katolik kilisesine yeni katılan Kalde kilisesine yardım sağlamaktır. Krallarla, kraliçelerle ve Papa ile görüşür. Avrupada yedi yıl dolaştıktan sonra, bir fırsatı değerlendirerek İspanya Kraliçesinden aldığı bir özel izinle1675 yılında Cadiz Limanından kalkan bir gemiyle Yeni Dünyaya doğru yola çıkar. Doğuluların henüz tam olarak kavrayamadığı, hatta bilmediği Güney ve Orta Amerikada, ağırlıklı olarak And Dağları bölgesinde sekiz yıl dolaşır. Bu seyyahlık serüveninin sonucunda, papalık makamına sunulmak üzere bir gezi raporu/seyahatname yazdığı anlaşılmaktadır. Seyahatnamesinin bir kopyasını Şama dönerken yanında getirir. İlyas Hanna, Yemenden Iraka göç eden bir aileye mensuptur. 4 Ağustos 1669da şaşaalı bir konvoyla Tolona gelen Padişah IV. Mehmetin elçisi Süleyman Ağaya, XIV. Louis (1638-1715) ile görüşmelerinde tercümanlık yapmış, sonrasında da Süleyman Ağa ile birlikte 8 ay Pariste kalmıştır. Sonuçta İlyas Hanna bir Osmanlı tebaasıdır. İlyas Hanna Seyahatnamesi, Güney Amerikada Hıristiyanlık olgusunun Doğulu bir rahip gözüyle nasıl görüldüğüne ilişkin teolojik bir çalışma olarak okunsa, hatta Iraklı bir papazın 32 kısım, tekmili birden bir macerası olarak kabul edilse dahi bu seyahatname Osmanlı dönemine ait eksik bir belgenin açığa çıkarılması olarak değerlendirilebilir.