İstanbul'da İşgal Günleri (Ciltli); Milli Mücadele Yıllarında İngilizlerin Ticari ve Siyasi Projelerinin İlk Defa Yayınlanan Belgeleri

"Elinizde tuttuğunuz kitap önemli bir tıpkıbasım. Yüz yıl önce vuku bulan işgal yıllarında İngiliz Ticaret Odası'nın İstanbul'da tuttuğu kayıt defteri. İçerisinde Ekim 1919-Haziran 1922 arasındaki tutanaklar ve önemli toplantı notları var. Toplantılara katılan müşavirler tanınan kimseler. Biri Çarikov (Nikolai V. Tcharykow). Çarlık Rusya'nın İstanbul'daki son sefiri. Harp ilan edildiğinde İstanbul'u terk eden Büyükelçi Çarikov, 1917 Devrimi'nden sonra bu şehre mülteci olarak geldi. Kayıtlardan anlaşıldığına göre İngiliz Ticaret Odası'nın Rus Alt Şubesi'nin komisyonlarında bulunmuş. Mütalaalar ve kayıtlar çok enteresan. Şüphesiz ticaret için bu kozmopolit bölgede önemli bir oluşum söz konusu. Ticari, siyasi ve askeri anlamda ciddi bilgi ve belge mevcut. Göze batıyor ki burada artık çökmüş, zapt edilmiş bir memleketi, ileride sınırları yeniden düzenlenecek bir bölgeyi her anlamda düzenlemeye çalışıyorlar ve Ticaret Odası önemli bir misyon yükleniyor. Sonraki aylardaki gelişmeler ise onların hayallerinin gerçekleşmeyeceğini gösteriyor. Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki Milli Mücadele Hareketi sayesinde tüm planları sekteye uğruyor. Kurtuluş Savaşı'nın hangi zorluklarla kazanıldığını daha kolay anlamak için bu tür önemli yayınların neşri çok faydalı, tarihseverlere tavsiye ederim." - İlber Ortaylı "‘İstanbul'un Fethi' üzerine neredeyse her dilde, kolay okunabilir olanlardan akademik eserlere uzanan uzun bir liste mevcut. Peki ya ‘İstanbul'un İşgal Yılları' hakkında bu anlaşılmaz ketumiyet de ne ola? Bu tatsız dönemi, o dönemde yaşayanları ve yaşananları hep merak ettim. Öyle ya, bizler için ne denli tatsız olsa da ve hatta sarsılmış olduğumuz bu yılları hatırlamaktan hazzetmesek de... Muradım bu dönemle ilgili çeşitli kaynakları bilmek ve okumak... Tutkunu olduğum efsane bir tarihçi var: Fernand Braudel. Kendisi tarihi tarih yapanın imparatorlar, generaller değil; insanlar, ekonomik koşullar olduğunu anlatır. İşte bu yüzden Dr. Haluk Kardaş heyecan verici ‘günlük' ile Viyana'dan geldiğinde çok sevindim. Bu değerli keşfi bir işaret fişeği olarak görüyorum. Umarım ki görmezden geldiğimiz bu buruk vakti aydınlatmaya büyük katkısı olur. Dahası bu sayede sadece ‘tarihçilerimiz' değil; sosyologlar, ekonomistler, edebiyatçılar ve sanatçılar da ‘İşgal Vakti'ne' baksınlar isterim.'' - Ali Esad Göksel Minute Book; 1887 tarihinde Birleşik Krallık'ın, İstanbul ile Balkanlar'da her iki ülke için karşılıklı "ticari" menfaatleri gözetmek amacıyla; James William Whittall öncülüğünde bir grup iş adamı tarafından dünyanın göz bebeği İstanbul'da şirket olarak ihdas edilen, İngiltere'den sonra en eski ikinci oda unvanlı bu ticaret odasının 1919, 1920, 1921 ve 1922'ye ait toplantı kayıt tutanaklarını ihtiva ediyor. Dolayısıyla Birleşik Krallık ile yürütülen ticari ilişkilerin köklerini de ortaya çıkarıyor. Birleşik Krallık ile ticari ilişkimiz ne zaman başladı? Ticari menfaatler hangi sebeplerle siyasi, askerî, ekonomik ve iktisadi yaptırımlara dönüştü? Osmanlı Devleti'nin parçalanmasının ivme kazandığı ve sömürgeciliğin gittikçe önem kazandığı Birinci Dünya Harbi'ne doğru ilişkiler ne yönde ilerledi? Harbin sonunda yenilmiş kabul edilen Osmanlı Devleti'nin toprakları gizli antlaşmalarla paylaştırılırken ne tür ticari menfaatler gözetildi? Mondros Mütarekesi'nin ardından başlayan işgal sırasında İngilizlerle ticaret ne durumdaydı? El yazısından tıpkıbasım olarak Türkçeye çevrilen bu tutanaklarla ticari ilişkilerin gölgesinde gizlenen siyasi, askerî ve iktisadi planları keşfedecek; adı geçen şahısların ülkeleri adına hangi emelleri gerçekleştirmek üzere ne tür roller oynadıklarını öğrenecek; ülkemizin yakın tarihini derinlemesine etkilemiş bir dönemin iklimine kaynağından tanıklık edeceksiniz.