Kutadgu Bilig'de Ahlâk Kavramı ve Tıp Etiğine Etkisi

Yusuf Has Hacip tarafından 1069’da yazılmış olan Kutadgu Bilig (Mutluluk veren bilgi)’de 4 temel kavram bulunmaktadır: Kün Toğdı=Etik, Ay Toldı=Kut=Mutluluk, Ögdilmiş=Akıl, Odgurmış=İrfan. Her biri bir sembolü ifeda eden şahıslar arasında geçen konuşmalarda devlet, siyaset, toplum, meslekler, ahlak gibi değişik konularda görüşler verilmektedir. Ahlak din, tabiat, huy, karakter anlamına gelir. Batı’da ahlak karşılığı “moral” kelimesi kullanılır. Etik, doğru ve yanlış davranış teorisidir, ahlak ise onun pratiğidir. Eserde, ahlakî açıdan olumlu ve olumsuz kavramlar bulunmaktadır. Olumlu kavramlar: mutluluk, adalet, bilgili olmak, erdem, anlayışlı olmak, iyilik, vefa, alçak-gönüllülük, cömertlik, yiğitlik, merhamet, sabırlı olmak, faydalılık ve haya’dır. Olumsuz kavramlar ise ; yalancılık, acelecilik, bilgisizlik, kibirli olmak, cimrilik, açgözlülük’tür. Bu çalışmada Sokrates, Platon, Aristoteles, Kindî, Razî, Farabî, İbn-i Sina, T. Hobbes, J. Locke, D. Hume, I. Kant, J. Bentham, J. S. Mill’in ahlak görüşleri Kutadgu Bilig’deki ahlak kavramı ile karşılaştırılmıştır. Ulusal veya uluslar arası bildirgelerdeki ahlaki kavramlarla tıp etiğinin temel ilkeleri olan; yarar sağlama, zarar vermeme, özerklik, adalet, aydınlatılmış onam (rıza), gizliliğe saygı, sadakat gibi ilkeler, eserdeki evrensel değerlerle örtüşür. İnsanlığın etik ve tıp etiği ilkelerine daima ihtiyacı olacaktır. Sağlıklı ve mutlu bir hayat etik ilkeler ışığında mümkündür. Hasta-hekim, hekim-toplum ve sağlık çalışanları arasında tıp etiğinin canlı tutulması sağlık kumrunun ve toplumun devamlılığı açısından da önemlidir. Günümüzün tıbbî sorunlarına (invitro fertilizasyon, genetik klonlama, fizyonomiyi değiştiren opresyonlar, küretaj, ötenazi vd.) cevap verebilmek ancak tıp etiği ilkeleri ile mümkün olacaktır. Tıp etiği ilkeleri bir toplumda olmazsa olmaz temel yapılardan biridir.