Mehmed Said Halet Efendi; Devletin Kahyası, Sultanın Efendisi_{Devletin Kahyası, Sultanın Efendisi}

Bu kitap, Kırım'dan göçen sıradan bir Osmanlının, Mehmed Said Hâlet Efendi'nin "Hizmetkârlıktan" "Devlet Kahyalığı ve Padişahın Efendiliği"ne yükselmesinin çetin ve entrikalarla dolu enteresan yolculuğunu anlatmaktadır. Yüzyılların süzgecinden geçerek tekâmül eden rüşvet-patronaj münasebetini çok iyi değerlendirerek devlet yönetiminde kendine yer açan Hâlet, zekâsıyla olduğu kadar devlet yönetiminde etkili olan hizipleri kullanmadaki mahareti, mükemmel bir ilm-i siyaset erbabı olarak da alternatif politikalar geliştirebilme yeteneği sayesinde –kendi deyimiyle– iktidarı sembolize eden "minarenin alemine çıkmış, buraya el uzatanların ise bıçak ile parmaklarını keserek minarenin dibinde bin parça olmalarını" sağlamıştır. Herhalde bir kişinin iktidar hırsı uğrunda yapabileceklerine dair bundan daha açık, kesin ve keskin cümleler söylemesi beklenemezdi. II. Mahmud dönemindeki iktidarını muhafazası ise yukarıda saydığımız hususların yanı sıra Sultan ile müşterek, dengeli ve muazzam mesaisinden kaynaklanmıştır. Doğru ve yanlışlarıyla adını tarihe "Devletin Kahyası" olarak yazdırmış önemli bir figür olarak Halet Efendi'nin biyografisi, dün ve bugünkü Türkiye'nin siyasi halini anlamak için önemli bir eser.