Teodise ve Deizm’e Kur’an’dan Cevaplar

Çalışmada bir bütün olarak ve sürekli bir biçimde, evrenin yaratıcısının Allah olduğu önce ispatlanır, sonra da ısrarla vurgulanır. Evrenin yegâne yaratıcısının Allah olduğu ve oluşun bütünüyle ona nispet edilmesi gerektiğine dikkat çekilir. Allah'ın evrene müdahalesinin farklı vakıalar üzerinden kavranması sağlanarak Allah'ın evrene müdahalesinin tekdüze olup olmadığı ve farklı yollarla ve amaçlarla evrenle temas edip etmediği sorgulanır. Evrenin neden bu şekilde kurgulandığına ilişkin âyetlerin Allah'ın maksadını ortaya çıkarmak için bir araç olduğu varsayılarak buna dikkat çekilir. İnsanın evrendeki konumu, onun anlam arayışı çerçevesinde anlaşılmaya çabalanır. Evrene ilişkin anlam arayışının, insanın anlam arayışında kendini bulduğu ve insanın evrene amaçsız ve abes olarak gönderilmediği tezi ile ilişkili olduğu belirtilir. Evrenin bir gayeye dönük olduğu varsayımı, evrenin planlanmasının arkasındaki nedendir. Evrendeki planlılık ve düzenlilik kavranmadan, onun bir amaca dönük olduğunu anlamaya imkân yoktur. Evrenin bir planlamanın ürünü olduğu ve bu planın yüklendiği sorumluluğun izah edilmesi gerektiği çalışmada belirtilir. Bu planlılık ile evrendeki tabiî afetler ve kötülük varsayımı Kur'an âyetleri çerçevesinde yeni bir yoruma tâbî tutulup anlaşılmaya çaba harcanır. Kur'an'ın musibet olarak değerlendirilebilecek farklı yapılardaki âyetlerinin ortak bir payda etrafında toplanarak anlamlandırılmaya çalışıldığı ifade edilir. Doğru bir evren algısına sahip olmanın doğru bir Allah algısının arka planını oluşturduğu, çalışmada güçlü biçimde dile getirilir; doğru bir Allah tasavvurunun, doğru bir vahiy algısı ile inşa edilebileceği ve doğru bir vahiy yorumunun ise doğru bir evren algısıyla test edilebileceği belirtilir.